5 cách rèn luyện tư duy phản biện hiệu quả trong 3 tháng

Trong thời đại ngày nay, tư duy phản biện là một trong những tư duy quan trọng mà bất kỳ ai cũng cần phải có. Khả năng phản biện tên gọi tiếng Việt, được dịch từ khái niệm Critical Thinking.

Tư duy phản biện đã được đề cập trong nhiều cuộc tranh luận từ hơn 2,500 năm trước (thời của các triết gia Hy Lạp như Plato, Socrate). Tính đến ngày nay, đây vẫn là chủ đề rất nóng và được nhiều người quan tâm. Nghiên cứu của World Economic Forum cho thấy đây là kỹ năng đứng thứ 2 trong số 10 kỹ năng quan trọng phải có của công dân trong thời đại mới.

Mục lục

Vậy, tư duy phản biện là gì?

Một vài lý thuyết cho rằng đó là là năng lực nhận diện câu trả lời sai.

Tuy nhiên, khái niệm khác cho rằng đó là khả năng tự tư duy và đưa ra quan niệm (suy nghĩ) một cách tách biệt và rời rạc.

Theo National Council for Excellence in Critical Thinking, (1987), tư duy phản biện là quá trình rèn luyện não bộ thông qua việc suy nghĩ một cách có kỷ luật. Từ đó phát minh những nguyên lý, đánh giá, phân tích để định hướng cho các động tác và niềm tin của cá nhân.

Theo Paul, R. And Elder, L. (2007): tư duy phản biện là nghệ thuật phân tích và đánh giá tưởng tượng với định hướng hoàn thiện nó.

Về bản chất, tư duy phản biện yêu cầu mọi người phải kích hoạt năng lực chính mắt thấy, tìm tòi, phân tích, và đánh giá. Những người có tư duy phản biện sẽ xác định, phân tích và xử lý các vấn đề một cách theo hệ thống thay vì bằng trực giác hay bản năng năng của mình.

Cách rèn luyện tư duy phản biện như thế nào để hiệu quả?

Trau dồi sự hiểu biết và luôn học thêm những điều mới mẻ

Một quan niệm sai lầm mà cực kỳ nhiều người gặp phải. Đó là người có khả năng phản biện tốt là người trả lời giỏi. Tuy nhiên, nó chưa hẳn đúng.

Người giỏi sẽ có thể phản biện tốt hơn, nhưng nếu không có khả năng suy đoán và tư duy đa chiều, thì không ai có thể có được tư duy phản biện tốt. Khi lập luận một vấn đề, yêu cầu người đó phải nhận thức rõ chuyện đó. Để có thể có hướng nhìn khách quan, tổng quát nhất, bạn cần thiết phải liên tục trau dồi thêm tri thức của bản thân, đọc sách và có khả năng tiếp thu, có năng lực quan sát, đánh giá mọi chuyện.

Một người có kiến thức sâu rộng, am nhìn nhận về mọi chuyện sẽ có được kỹ năng tự tin. Đó là điều cơ sở.

Đánh giá mọi việc khách quan

Một trong những trở lực lớn nhất của khả năng phản biện đó là tư duy suy đoán chủ quan. Khi các vấn đề cấp thiết được giải quyết theo hướng cảm tính và quá đặt nặng cái tôi vào đó, vấn đề cấp thiết sẽ không được phép mở rộng, phân tích cũng như giải quyết triệt đề. Nên là, thay vì tư duy mọi thứ theo hướng cá nhân. Hãy loại bỏ góc các hướng chủ quan, thay vào đó hãy mở rộng, khách quan trong mọi việc. Từ đó, vấn đề sẽ được kiểm tra một cách trật tự, hạn chế rào cản trong phản biện.

Luôn đặt ra giả định và kiểm tra lại

Để tư duy phản biện được rõ ràng, chỉn chu nhất, việc đưa ra những câu hỏi giả định và lật lại vấn đề là điều không thể thiếu. Khi tiếp xúc với một vấn đề cấp thiết hoặc một kiến thức mới, cần luôn luôn đặt câu hỏi. Các câu hỏi giả định được đặt ra hoàn toàn có thể liên quan đến chuyện cần phản biện, liên quan đến các đánh giá về chuyện đó Dựa trên đó, bạn sẽ sâu sắc hơn, hiểu cận cảnh hơn về vấn đề.

Câu hỏi giả định có thể liên quan đến đánh giá của bản thân mình. Bạn hoàn toàn có thể đưa ra giả định về tính đúng, sai của vấn đề cấp thiết. Đặt thêm nhiều câu hỏi để nghĩ của bạn thêm hoàn thiện, hoàn hảo hơn.

Sau khi có những câu hỏi giả định và đưa ra được những đánh giá riêng. Hãy đem vấn đề ra để lật lại một lần nữa. xem xét chúng theo khía cạnh ngược lại, có thể bạn sẽ tìm thêm được niều ý tưởng mới. kể cả, chắc chắn có thể phát hiện ra lỗ hỏng trong những tư duy suy đoán, lập luận trước đó.

Kết luận phải căn cứ vào tình hình thực tế

Trong quá trình tư duy phản biện, chắc chắn có thể sẽ gặp phải nhiều ý kiến trái chiều. Trước những phản bác, bạn đừng vội kết luận kết quả. Hãy bình tĩnh và phân tích lại vấn đề một lần nữa theo hướng thế giới thực. coi lại sự việc đúng sai thông qua những điều đã được chứng minh trước đó. Và tự đúc kết cho mình những thông tin riêng.

Tư duy phản biện tốt là phải căn cứ vào thực tế

Kết luận vấn đề theo cảm tính là điều tối kỵ. Điều này không đơn giản chỉ là khiến những tư duy suy đoán và câu trả lời của bạn bị sai, lệch. Nó còn khiến bạn mất vui vẻ trong những lần Sau đó.

5 bước rèn luyện tư duy phản biện trong 3 tháng

Vận dụng 5W1H để đặt câu hỏi

Đây là điều chính yếu để thực hành tư duy phản biện của bạn. Đó chính là việc đặt ra những câu hỏi.

Trước mọi chuyện cấp bách trong cuộc sống, trí óc con người luôn tò mò, sự tò mò diễn tả bằng việc đưa ra hàng loạt các câu hỏi. Song, hầu hết chúng ta chỉ xoay quanh các câu hỏi “Tại sao? Tại sao?”, mà quên đi những phần căn bản khác.

Bởi vậy, trau dồi lên hệ thống câu hỏi bắt đầu bằng: WHAT – WHEN – WHERE – WHY- WHO – HOW” chính là việc áp dụng phương thức 5W1H trong tư duy phản biện.

Vận dụng 5W1H vào rèn luyện tư duy phản biện

Việc đặt câu hỏi chắc rằng chưa hẳn giúp ta có ngay được đáp án, nhưng đảm bảo nó sẽ mang về Tất cả các bạn những gạch đầu dòng tổng quát nhất để nguyên liệu chuẩn bị cho việc tìm kiếm kiến thức.

5W1H được áp dụng rộng rãi trong mọi khía cạnh của đời sống khi bất kì một bài toán, một tình huống nào đó phát sinh. 5W1H là một dụng cụ giúp giúp đỡ phân tích một vấn đề ra theo các hướng: “Khái niệm, những người sử dụng, sử dụng khi nào, dùng ở đâu, tại sao phải dùng và giảng dạy cách sử dụng” nhằm phân tích kỹ hơn về một vấn đề và hướng giải quyết

Thu thập nguồn thông tin

Bước gom góp thông tin là cốt yếu bước đầu cho những lập luận sau này. Bạn hãy coi mình là những thám tử, những nhà báo phóng viên đang tác nghiệp. triển khai đủ 5 giác quan và mọi phương tiện mình có để tìm kiếm thứ mình cần.

Thăm dò sự hiểu biết tại chỗ, tại hiện trường
chính mắt thấy xung quanh
Lắng nghe dư luận

Sử dụng trí tưởng tượng logic

Sau khi đã có những mảnh tri thức độc lập, nhiệm vụ sau đó là sắp xếp, phân loại và xâu chuỗi chúng thành một mạch có pha trộn rõ ràng. Đó là giáo trình mà bạn ứng dụng tưởng tượng logic đưa ra được cái chính mắt thấy tổng quát và một số giả định ở bước ban đầu.

Phân tích các giả định để chọn ra 1 giả định phù hợp

Hãy tạo thói quen sử dụng trực giác của mình để nâng cao những điều đòi hỏi nghi vấn trong các sự hiểu biết nhận được. Nếu linh tính của bạn cảm thấy chưa thỏa mãn với vời giải thích, hãy hình thành thêm chứng cứ. Nếu bạn không thể đặt câu hỏi về một sự thật nào đó, hãy đọc về nó hoặc tự kiểm chứng bản thân. Bạn sẽ một cách nhanh chóng cảm nhận được đâu là những thứ yêu cầu tạo ra thêm và đâu là những thứ được hiểu là chuẩn xác và đúng Tùy theo đánh giá của bạn.

So sánh quan điểm để rút ra kết luận chuẩn xác và đúng

Sự vật sự việc nào cũng mang theo nhiều hơn thế nữa nhau. nhìn nhận của con người thường chủ quan chỉ quan sát vào cái bộ phận mà chưa bao quát được trọn vẹn vấn đề cấp thiết. tư duy phản biện học hỏi đến đỉnh điểm khi bạn đối chiếu giả định của mình với những bạn khác. biến đổi góc quan sát của bạn bằng việc so sánh với quan điểm của người xung quanh, có lẽ rằng truyện “Thầy bói xem voi” sẽ giúp bạn phần nào nhìn nhận thêm:

Chuyện xảy ra trong một buổi chợ chiều vắng khách, các ông thầy bói mù cùng nhau góp tiền để được làm quen con voi cho thỏa trí tò mò của mình. Mỗi người chỉ sờ một bộ phận rồi nôn nóng suy đoán. Thầy thì bảo con voi sun sun như con đỉa, thầy khác lại xen vào nó dài như cái đòn càn…Điều hay ở đây là các thầy chỉ mới chỉ tiếp xúc một bộ phận của con voi chứ chưa AI chịu sờ cả mình mẩy xem nó to lớn ra sao, hình hài thế nào. trí tuệ AI cũng vội lên tiếng ngay cho rằng mình đúng, họ tranh cãi hơn thua và kết thúc bằng việc đánh nhau toạc đầu, máu chảy.

Cách rèn luyện tư duy phản biện tốt

Tất cả các thành viên thường để bản thân mình sa vào cái tôi không ngoại lệ những ông thầy bói nói thêm trên. Bạn cho rằng quan điểm của mình đúng, nhưng hoàn toàn có thể người còn lại lại không nghĩ như vậy.

“Hãy quan niệm về những điều người khác nói trước khi lý giải ra những điều mình suy đoán.” Tôn trọng và lắng nghe ý kiến của tất cả các bạn là một phần thái độ ứng xử văn minh và khôn ngoan. yêu cầu nhận thức thiết kế nguyên do nguyên nhân do đâu họ lại hiểu như vậy trong khi mình lại phán đoán như thế này là một phần giải pháp đưa ra giải pháp cho các vấn đề toàn diện nhất.

Một quá trình khả năng phản biện thành công không những dừng lại ở bước bạn kết luận vấn đề cấp thiết chuẩn xác và bài bản. Đôi khi bạn còn cần phải tìm ra phương thức để thỏa mãn vấn đề cấp thiết ấy. Cũng nhờ thế như câu chuyện thầy bói xem voi, sức lực của một ai đó là có hạn – chẳng thể cân hết cả bản đồ. Vậy do đâu mà không cùng chung vai sát cánh, tận dụng thế mạnh của nhau, cùng sự kết nối các ý tưởng để đem những mảnh ghép ấy lắp ráp “con voi của chung” thành khối hình hoàn chỉnh

Kết luận

Tư duy phản biện không phải tự nhiên mà có, mà bạn phải kiên trì rèn luyện và thực hành với chúng hàng ngày. Hãy thử kiên trì sử dụng các phương pháp trên liên tục, ít nhất là trong 3 tháng mỗi khi bạn gặp phải vấn đề nhé. Mặc dù sẽ rất khó, nhưng kết quả nhận lại của chúng hoàn toàn xứng đáng. Nếu bạn muốn dạy cho các bé nhỏ – thế hệ tương lai rèn luyện tư duy phản biện ngay từ bây giờ, các món đồ chơi sáng tạo có nhiều lối chơi, yêu cầu phải giải quyết vấn đề và phản biện là lựa chọn phù hợp bạn nên chọn.

Để tìm hiểu thêm về các đồ chơi STEM, vui lòng liên hệ OhStem qua: