Hiện tại có rất nhiều ngộ nhận về nền giáo dục STEM Education. Khái niệm giáo dục STEM ra đời tại Mỹ và mới du nhập vào Việt Nam nhưng đã gây “bão” dư luận trong ngành giáo dục.Trước sự choáng ngợp bởi một “công thức” mới, nhiều người trở nên ngộ nhận về định nghĩa này. Theo ông Nguyễn Thành Hải – Viện nghiên cứu giáo dục STEM (ĐH Missouri, Mỹ) thì hiện có 7 ngộ nhận về STEM.
Ngoài ra, nếu bạn chưa hiểu về STEM là gì, bạn nên đọc qua bài viết này để hiểu hơn về chúng nhé: STEM là gì? Nhận tài liệu miễn phí cho giáo dục STEM
Các ngày hội STEM luôn thu hút đông các em học sinh. Ảnh nguồn: Internet
Mục lục
Ngộ nhận 1 về nền STEM Education: chỉ dạy về robot
Theo ông Nguyễn Thành Hải, có một số công ty ở Việt Nam đưa hoạt động dạy làm robot (robotics) dưới tên gọi giáo dục STEM. Điều này đã gây ra hiểu nhầm trong phần lớn phụ huynh, giáo viên và học sinh. Một số bài báo gần đây lại đẩy dư luận đến một nhầm lẫn khác khi liên hệ cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 với việc cho học sinh tiếp xúc và làm quen với lập trình robot từ sớm. Nhiều nhà giáo dục còn triển khai giáo dục tin học, lập trình từ bậc tiểu học cho đến đại học và xem đó như một cách giáo dục STEM.
Đó là sai lệch nghiêm trọng về khái niệm, đặc điểm và tính chất của STEM Education so với cách hiểu chung của thế giới. Đây cũng là ngộ nhận về giáo dục STEM khá phổ biến.
Thực tế, STEM Education không chỉ có các hoạt động liên quan lập trình và lắp ráp robot. STEM có nền tảng từ giáo dục khoa học nên các chủ đề của nó rất đa dạng, từ sinh học, hóa học, đến vật lý,… Dạy học về sử dụng năng lượng mặt trời cũng được xem là một hoạt động giáo dục STEM. Trong đó, học sinh được học về vật lý, hóa học và cách tính toán các nguồn năng lượng.
Ngộ nhận 2 về giáo dục STEM: Học sinh có lẽ sẽ bỏ quên các môn xã hội và nhân văn
Theo ông Hải, STEM Education hỗ trợ tốt hơn cho học sinh trong các môn xã hội và nhân văn. Mỹ là nơi khai sinh ra khái niệm về STEM. Họ luôn chú trọng giáo dục toàn diện đối với trẻ. Giáo dục STEM là cách tiếp cận thông qua giáo dục tích hợp và liên ngành. Phương pháp này giúp học sinh yêu thích và thấy các môn khoa học gần gũi với đời sống. Từ đó, trẻ hình thành các tư duy suy nghĩ bậc cao (high-order thinking) như tư duy phản biện, sáng tạo, giải quyết vấn đề…
Đó cũng chính là những tư duy cần thiết để học tốt các môn giáo dục xã hội và nhân văn. Giáo viên khuyến khích học sinh đọc sách, tìm hiểu về các vấn đề trong đời sống xã hội. Qua đó, giúp học sinh đưa ra các ý tưởng về khoa học và công nghệ, giúp cuộc sống tốt đẹp hơn. Trong giáo dục STEM, học sinh không chỉ học trong lớp mà còn có những chuyến đi thực tế. Sau những chuyến đi như vậy, cảm xúc của nhiều học sinh trở nên tốt hơn, có cách diễn đạt giàu hình ảnh và giàu cảm xúc hơn. Vì vậy, ngộ nhận về giáo dục STEM rằng khiến học sinh mất nền tảng xã hội nhân văn là sai lầm.
Ngộ nhận 3: STEM Education tốn khá nhiều chi phí
Do giáo dục STEM chú trọng thực hành và liên hệ thực tiễn, lại bắt nguồn từ Mỹ. Vì vậy, nhiều người ngộ nhận về giáo dục STEM rằng cần phải mua sắm thiết bị hiện đại,đắt tiền. Trên thực tế, thiết bị chỉ là phương tiện để con người tìm đến tri thức. Chúng không thể thay thế cách con người tư duy.
“Tôi thừa nhận rằng hầu hết các hoạt động giáo dục đều cần mức đầu tư nhất định. Tuy nhiên, nếu không phải là hoạt động có tính đặc thù thì phần lớn đều tận dụng cơ sở vật chất có sẵn ở các trường học, như thực hành trong phòng thí nghiệm chẳng hạn” – ông Hải cho hay. Theo ông Hải, các chủ đề của STEM thường rất đa dạng. Và chúng tốn ít hoặc không tốn chút chi phí nào. Có thể kể đến các hoạt động như đi thăm vườn thú, công viên,…để rèn luyện kỹ năng quan sát, phân tích. Hoặc khi học về môi trường, học sinh chỉ cần trồng một chậu cây nhỏ tại nhà và quan sát.
Ngộ nhận 4: Chỉ dành cho học sinh cấp 2, cấp 3
Thực ra, chính những đứa trẻ mầm non, tiểu học mới là giai đoạn chính cần tập trung. STEM Education giai đoạn này sẽ giúp trẻ hứng thú hơn. Ví dụ như định luật 3 Newton nói về phản lực, ở Việt Nam chúng ta thường để dành cho học sinh cấp 2. Nhưng, giáo viên Mỹ có thể dạy học sinh tiểu học thông qua trò chơi làm xe bong bóng để hình thành khái niệm phản lực. Các trò chơi đơn giản, giàu hình ảnh và sinh động là cách tốt nhất để dạy trẻ nhỏ.
Ngộ nhận 5: STEM Education chỉ phù hợp các bé trai
Đây là một ngộ nhận về giáo dục STEM cần được sửa lại ngay. Cả 2 giới tính đều cần được học về STEM. Ngày càng nhiều các học sinh nữ yêu thích các môn khoa học tự nhiên và kỹ thuật. Các môn này giúp nữ sinh rèn luyện sự khéo léo của đôi tay trong các thí nghiệm.
Các chủ đề giáo dục đa dạng cũng góp phần cho tiếng nói của giới nữ được quan tâm nhiều hơn.Khi học về năng lượng, học sinh nữ có thể liên hệ đến các ứng dụng trong nhà bếp hay phòng giặt. Còn khi học về vật liệu thiên nhiên, các em dễ dàng liên hệ đến các sản phẩm mỹ nghệ, trang sức. Nhu cầu tuyển dụng nữ kỹ sư tăng lên khi các doanh nghiệp muốn có thêm nhiều góc nhìn sáng tạo hơn.
Để hiểu hơn về vấn đề này, bạn có thể đọc bài viết sau: Học STEM là gì? Có dành cho các bé gái không?
Ngộ nhận 6 về giáo dục STEM: các chương trình giáo dục hiện nay sẽ bị loại bỏ
Nhiều người lo ngại rằng giáo dục STEM sẽ làm mất đi các thành tựu đạt được của ngành giáo dục hiện nay. Giáo viên buộc phải thay đổi hoàn toàn về nội dung và phương pháp dạy. Tuy nhiên, trên thực tế, giáo viên dạy các môn khoa học và kỹ thuật ở Việt Nam đã có một nền tảng lý thuyết tốt. Hiện nay, chỉ cần trang bị thêm kỹ năng và tích hợp bài giảng với thực hành nhiều hơn.
Người dạy có thể chủ động trong việc xây dựng bài giảng trên cơ sở một chương trình khung. Họ có thể tham khảo nhiều nguồn giáo khoa và chọn lọc tài liệu giảng dạy tùy vào đặc điểm của lớp học và sự quan tâm của học sinh. Do đó, STEM giúp giáo viên chủ động hơn trong việc dạy học sáng tạo và truyền cảm hứng. Đây là cơ hội giúp giáo dục Việt Nam theo kịp các nền giáo dục tiên tiến trên thế giới.
Ngộ nhận 7: Dạy các môn riêng lẻ cũng là giáo dục STEM
Giáo dục STEM có nhiều mức độ tiếp cận khác nhau, từ đa ngành (multidisciplinary), liên ngành (interdisciplinary) đến xuyên ngành (transdisciplinary). Cấp độ thấp nhất là đa ngành – dạy nhiều môn cùng một lúc. Nhưng, điều này không đồng nghĩa với việc dạy các môn riêng lẻ như chúng ta đang làm hiện nay.
Tiếp cận đa ngành nghĩa là phải có ít nhất hai môn học kết hợp với nhau. Đa ngành yêu cầu giải quyết một vấn đề thông qua vận dụng kiến thức của nhiều ngành. Điều này khác với việc kết hợp bốn môn riêng lẻ lại với nhau. Giải pháp tối ưu là phối hợp giữa những người có chuyên môn về STEM Education và giáo viên chuyên môn. Từ đó, phát triển chương trình học hoàn chỉnh
NGHIÊM HUÊ (báo Tiền Phong)
