Code là gì? Sự khác biệt giữa lập trình và code là gì? Đó là câu hỏi mà chúng tôi thường gặp ở nhiều lập trình viên mới bắt đầu làm quen với lập trình code. Để trả lời cho câu hỏi trên cũng như cho người đọc cái nhìn toàn cảnh hơn về code cũng như lập trình, hãy cùng tìm hiểu kỹ hơn qua bài viết bên dưới.
Mục lục
Code là gì?
Code, theo nghĩa chung, là ngôn ngữ để máy tính đọc hiểu. Máy tính không hiểu ngôn ngữ của con người chúng ta.
Như vậy, ngôn ngữ của con người phải được chuyển đổi thành một tập hợp các “từ” mà máy tính có thể hiểu được. Đi từ nhỏ đến lớn thì ta sẽ có:
- Các từ bắt đầu một hành động khi được sử dụng trong một chương trình được gọi là từ khóa.
- Việc sắp xếp các từ khóa để máy tính hiểu và thực hiện một phép tính toán mong muốn được gọi là cú pháp.
- Tập hợp các từ khóa và cú pháp tạo thành một ngôn ngữ lập trình.
>> Bạn cùng có thể tìm hiểu thêm: Code là gì? Cách dạy trẻ lập trình code hiệu quả
Lập trình (program) là gì?
Chắc hẳn bạn cũng đã từng nghe mọi người nói “Tôi là một lập trình viên”. Nhiều người nghĩ rằng lập trình là phiên dịch tiếng Việt của “code”, nhưng thực ra chúng có những điểm khác nhau.
Lập trình là quá trình viết ra các hướng dẫn, giúp cho máy tính biết cách thực hiện một tác vụ cụ thể được giao. Bạn thực hiện việc này bằng các ngôn ngữ lập trình như Python, Java, C+…
Để dễ hiểu hơn về lập trình, hãy lấy ví dụ về chiếc điều khiển từ xa TV của bạn, nó sẽ đợi bạn hướng dẫn bằng cách nhấn các nút khác nhau, sau đó yêu cầu TV thực hiện một tác vụ cụ thể (như thay đổi kênh, tăng âm lượng, và như thế). Đây cũng giống như cách mà các lập trình viên có thể hướng dẫn máy tính làm nhiều việc khác nhau.
Với lập trình, bạn hầu như có thể làm bất cứ điều gì – chẳng hạn như lập trình robot để giúp việc nhà, hoặc thậm chí lập trình xe hơi tự lái như Tesla.
Để một lập trình viên có thể xây dựng một chương trình thực hiện ý tưởng, họ cần thực hiện các bước sau:
- Lập kế hoạch cấu trúc của ứng dụng (với sự trợ giúp của các công cụ như Trello)
- Thiết kế (bằng cách sử dụng các công cụ như Figma hoặc Adobexd)
- Phát triển (bằng cách sử dụng ngôn ngữ lập trình)
- Kiểm tra các tính năng của nó
- Triển khai (trên dịch vụ lưu trữ miễn phí hoặc trả phí)
- Cải thiện nó nếu cần sau khi hoàn thành.
Vì vậy, như bạn có thể thấy, chúng ta có thể nói rằng lập trình không chỉ liên quan đến việc viết mã. Trên thực tế, nó cũng liên quan đến việc sử dụng các cấu trúc dữ liệu và thuật toán.
Nói ngắn gọn, “lập trình viên” giải quyết bức tranh toàn cảnh hơn về việc tạo và phát triển các hệ thống phức tạp, chứ không chỉ đơn thuần là viết code.
>> Khi đã tìm hiểu được code và lập trình là như thế nào, bạn cũng nên tham khảo bài viết: 8 bước học viết code đơn giản dành cho người mới bắt đầu
Sự khác biệt giữa lập trình và code là gì?
Chúng ta sẽ phân biệt lập trình và code qua 4 yếu tố chính sau để bạn hiểu rõ hơn về sự khác biệt giữa chúng:
Thuật ngữ
Code liên quan đến việc viết mã bằng một ngôn ngữ được hiểu bởi cả máy móc và con người. Mục đích chính của code là cung cấp thông tin liên lạc giữa hai bên (con người và máy tính).
Lập trình liên quan đến việc tạo một phác thảo và cấu trúc cho code tuân theo các tiêu chuẩn nhất định, trước khi bắt tay vào viết code. Nhìn chung, đây là quá trình định dạng trước các nhiệm vụ mà code cần thực hiện.
Các công cụ cần dùng
Khi nói đến coder, một trong những công cụ quan trọng nhất của bạn sẽ là trình soạn thảo văn bản (như Notepad hoặc các phần mềm phức tạp, đa dạng tính năng hơn như Arduino IDE, Visual Studio Code, Sublime, Atom hoặc Vim).
Mặt khác, với lập trình, bạn sẽ cần một số công cụ bổ sung cho những công việc khác. Là một lập trình viên, bạn sẽ phải, lập kế hoạch, suy nghĩ về thiết kế, đánh giá,…
Để thực hiện các tác vụ này, bạn sẽ sử dụng các công cụ như trình chỉnh sửa code nâng cao hơn, các công cụ phân tích, trình gỡ lỗi, khung mô hình, trình lắp ráp, thuật toán mô hình hóa và hơn thế nữa.
Với tư cách là lập trình viên, bạn cần có nhiều kinh nghiệm sử dụng các công cụ này và tiếp xúc nhiều hơn với các quy trình mà nhà phát triển sử dụng, để xây dựng ứng dụng và các sản phẩm khác.
Mức độ kiến thức cần có
Yêu cầu tối thiểu của coder là cần có kiến thức tốt về một ngôn ngữ lập trình và cú pháp của nó. Khi bạn biết cách viết code bằng một ngôn ngữ, việc học những ngôn ngữ khác sẽ dễ dàng hơn. Và một lần nữa, mục đích chính của bạn là viết code là để cho máy biết phải làm gì.
Mặt khác, các lập trình viên (programmers) cần nhiều kiến thức hơn để đi lâu dài trên con đường sự nghiệp này. Bạn cần biết cách tạo và làm việc với các thuật toán, cách thiết kế trang web, cách gỡ lỗi và kiểm tra chương trình, cách quản lý các dự án và tất nhiên là cách làm việc với nhiều ngôn ngữ lập trình.
Kỹ năng giải quyết vấn đề, tư duy phản biện và phân tích cũng rất cần thiết khi bạn muốn phát triển các hệ thống phức tạp.
Sản phẩm cuối
Là một coder, kết quả của bạn thường là một giải pháp đơn giản, sau khi biên dịch, sẽ đưa ra thành công đầu ra mong muốn của bạn. Một ví dụ điển hình là ví dụ mà chúng tôi đã đưa ra trước đó – phần mềm chuyển đổi PDF thành tệp âm thanh.
Mặt khác, một lập trình viên (programmer) sẽ làm việc để cung cấp toàn bộ ứng dụng hoặc phần mềm hoạt động cho người dùng. Họ cũng chịu trách nhiệm theo dõi và duy trì những gì họ xây dựng để đảm bảo nó hoạt động trơn tru mà không gặp bất kỳ trục trặc nào.
Để hiểu rõ hơn về sự khác biệt giữa lập trình (program) và code là gì, cùng xem qua bảng so sánh sau:
| Tiêu chí | Code | Lập trình (Program) |
|---|---|---|
| Định nghĩa | Viết ngôn ngữ của con người sang ngôn ngữ máy tính | Phát triển phần mềm đầy đủ tính năng để công bố ra thị trường |
| Phạm vi công việc | Viết chương trình logic cho máy tính hiểu và làm theo | Phân tích và khái niệm hóa, gỡ lỗi, biên dịch, thử nghiệm, triển khai |
| Công cụ | Các phần mềm lập trình biên dịch như Arduino IDE, Visual, Wordpad,… | Các công cụ phân tích, xây dựng code, cơ sở dữ liệu, cấu trúc code, công cụ phân tích hiệu suất,… |
| Kỹ năng | Các kiến thức cơ bản về C, Java, C#,… | Kỹ năng phân tích, viết chương trình phức tạp, thuật toán, cấu trúc dữ liệu |
| Cách thực hiện | Thử lỗi và sửa sai mà không cần chuẩn bị trước nhiều | Tiếp cận có trật tự và tỉ mỉ, cẩn thận từng chi tiết nhỏ |
| Kết quả | Một chương trình lập trình | Một phần mềm, ứng dụng hoặc tiện ích |
Cách lập trình và mã hóa hoạt động cùng nhau
Đến thời điểm này, chúng tôi hy vọng bạn có thể phân biệt được sự khác biệt giữa mã hóa và lập trình và những gì mà cả hai giải quyết. Bây giờ, chúng ta hãy xem cách cả hai có thể phối hợp chặt chẽ với nhau để đạt được nhiều điều.
Để hiểu rõ hơn về cách thực hiện, hãy bắt đầu bằng cách cung cấp một kịch bản thực tế mà cả lập trình và lập trình sẽ được yêu cầu làm việc chặt chẽ để tạo ra một ứng dụng hoạt động hoàn chỉnh.
Hãy tưởng tượng bạn được yêu cầu tạo một ứng dụng giúp theo dõi hoặc theo dõi thói quen hàng ngày hoặc theo dõi chi phí hàng ngày của bạn. Bằng cách sử dụng các khái niệm về hai thế giới, đây là cách bạn sẽ hoàn thành nhiệm vụ.
Bạn sẽ cần một lập trình viên, người sẽ có thể:
- Lập kế hoạch cấu trúc của ứng dụng (với sự trợ giúp của các công cụ như Trello)
- Viết ra các tính năng chính của ứng dụng, người dùng dự kiến sẽ sử dụng nó để làm gì,…
- Thiết kế ứng dụng (bằng cách sử dụng các công cụ như Figma hoặc Adobexd)
Sau khi hoàn thành các bước này, vai trò của coder sẽ phát huy tác dụng. Họ lấy ý tưởng mà lập trình viên tạo ra và biến nó thành dạng máy có thể đọc được bằng cách viết mã để thực hiện các tác vụ được chỉ định. Sau quá trình mã hóa xong, coder giao lại công việc cho lập trình viên.
Sau đó, lập trình viên sẽ đánh giá mã và kiểm tra các lỗi, chạy các bài kiểm tra và kiểm tra xem mọi thứ có hoạt động chính xác hay không và mã cho kết quả như mong đợi. Nếu tất cả điều này được kiểm tra, ứng dụng hiện đã sẵn sàng để triển khai và bảo trì – việc này vẫn nằm trong tay của lập trình viên.
Ví dụ đơn giản này giải thích cách hai kỹ năng có thể được sử dụng cùng nhau để tạo ra năng suất.
Và chỉ một điểm cuối cùng: một “coder” và một “lập trình viên” không phải lúc nào cũng là hai người riêng biệt. Họ có thể là một và cùng một người thực hiện tất cả các nhiệm vụ này.
>> Cho trẻ làm quen với code và lập trình ngay từ bây giờ với bộ giáo cụ học tập xBot – Robot lập trình STEM Kit
Tổng kết lại
Như chúng ta đã biết, khoa học máy tính là một lĩnh vực rất rộng và nó vẫn đang tiếp tục phát triển. OhStem Education hy vọng rằng qua bài viết này, bạn có thể hiểu được code là gì? Sự khác biệt giữa lập trình và code là gì? Cảm ơn bạn đã đọc đến đây. Nếu bạn thích bài viết này, hãy chia sẻ nó để bạn có thể giúp một nhà phát triển khác tìm ra con đường của họ.
Để tìm hiểu thêm về các đồ chơi, giáo cụ STEAM cho bé, vui lòng liên hệ OhStem qua:
- Fanpage: https://www.facebook.com/ohstem.aitt
- Hotline: 08.6666.8168
- Youtube: https://www.youtube.com/c/ohstem
OhStem Education – Đơn vị cung cấp công cụ và giải pháp giáo dục STEAM cho mọi lứa tuổi tại Việt Nam
